Trong những năm gần đây, ESG trở thành một yếu tố quan trọng trong quyết định đầu tư của nhiều tổ chức và cá nhân. Không chỉ dừng lại ở lợi nhuận tài chính, các nhà đầu tư ngày nay còn quan tâm đến việc đồng vốn của họ có thể tạo ra những tác động tích cực cho xã hội và hành tinh như thế nào.
Từ năm 2020, tài sản được đầu tư theo tiêu chí ESG đã đạt đến 17 nghìn tỷ USD, tương đương khoảng 1/3 tổng tài sản được quản lý chuyên nghiệp tại Hoa Kỳ. Dự báo đến năm 2025, con số này có thể vượt 50 nghìn tỷ USD.
Tuy nhiên, song song với sự phát triển mạnh mẽ của ESG là những vấn đề nghiêm trọng trong cách đo lường và đánh giá, khiến nhà đầu tư và doanh nghiệp có thể bị sai lệch trong định hướng và chiến lược. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ 3 loại bẫy đo lường ESG phổ biến nhất hiện nay và đề xuất giải pháp thiết lập một hệ sinh thái đầu tư ESG minh bạch, hiệu quả và bền vững hơn.
Chỉ tập trung vào những yếu tố dễ đo lường
Một trong những sai lầm phổ biến trong hệ thống đánh giá ESG hiện nay là chỉ tập trung vào các chỉ số dễ đo lường, có sẵn dữ liệu, mà bỏ qua những yếu tố quan trọng nhưng phức tạp hơn.
Ví dụ, khi đánh giá yếu tố môi trường, các tổ chức xếp hạng thường chỉ đo lượng khí thải trực tiếp (Scope 1) – tức những khí thải do doanh nghiệp trực tiếp kiểm soát hoặc sở hữu. Điều này bỏ sót lượng khí thải phát sinh trong toàn bộ chuỗi cung ứng (Scope 2, Scope 3), khiến một số doanh nghiệp bị đánh giá “xanh” hơn thực tế.
Ngoài ra, một số ngành như tài chính, y tế, dược phẩm – do bị quản lý nghiêm ngặt hơn – thường phải công bố nhiều “sự cố khách hàng” hơn so với các ngành khác. Điều này khiến họ bị xếp hạng thấp một cách không công bằng, dù bản chất hoạt động không hề kém trách nhiệm xã hội hơn.
Đơn giản hóa quá mức các yếu tố phức tạp thành khung phân loại sẵn có
Nhiều hệ thống xếp hạng ESG hiện nay đơn giản hóa quá mức những vấn đề phức tạp, dẫn đến việc bỏ qua các nỗ lực đổi mới có giá trị thực sự.
Chẳng hạn, các công ty năng lượng – thường bị loại khỏi danh mục ESG do xếp hạng thấp – lại là những đơn vị đi đầu trong việc phát triển các bằng sáng chế công nghệ xanh, như thu giữ và tái sử dụng carbon. Tuy nhiên, hầu hết hệ thống ESG hiện nay lại không đo lường hay ghi nhận những sáng kiến này, dẫn đến đánh giá thiếu toàn diện.
Gộp tất cả tiêu chí vào một con số đánh giá duy nhất
Nhiều hệ thống ESG hiện tại cố gắng gộp tất cả các chỉ số môi trường, xã hội và quản trị vào một điểm số duy nhất. Điều này tưởng như giúp đơn giản hóa, nhưng lại đánh mất nhiều thông tin quan trọng.
Ví dụ, một nhà đầu tư quan tâm đến năng lượng tái tạo có thể thấy một công ty có điểm ESG cao, nhưng lý do lại đến từ khả năng quản trị tốt, chứ không phải từ thành tích môi trường. Ngược lại, một nhà đầu tư muốn tránh doanh nghiệp có vi phạm nhân quyền có thể vô tình đầu tư vào công ty bị vấn đề về đạo đức, chỉ vì họ có điểm xã hội cao do hoạt động cộng đồng tích cực.
Việc gộp các chỉ số này lại không phản ánh đúng các ưu tiên cá nhân của từng nhà đầu tư, và dẫn đến lựa chọn sai lệch.
Giải pháp xây dựng hệ sinh thái đầu tư bền vững
Để khắc phục các bẫy đo lường nêu trên, cần một cách tiếp cận toàn diện hơn cho ESG – tập trung vào minh bạch, chuyên môn hóa và cá nhân hóa mục tiêu đầu tư. Hai hướng giải pháp dưới đây có thể giúp xây dựng một hệ sinh thái đầu tư ESG hiệu quả hơn.
Tách Riêng E – S – G Khi Đánh Giá
Thay vì gộp chung 3 yếu tố thành một chỉ số tổng hợp, nên đánh giá riêng từng khía cạnh Môi trường, Xã hội và Quản trị. Điều này mang lại nhiều lợi ích:
- Nhà đầu tư có thể chọn doanh nghiệp phù hợp với mối quan tâm cá nhân (ví dụ: môi trường hoặc quyền lao động).
- Doanh nghiệp được tập trung vào yếu tố ESG mà họ có lợi thế so sánh và liên quan chặt chẽ nhất đến mô hình hoạt động.
- Tổ chức xếp hạng có thể phát triển chuyên môn hóa theo từng lĩnh vực, tăng tính chính xác và chiều sâu trong phân tích.
Từ đó, nguồn vốn ESG sẽ được phân bổ hiệu quả hơn và đúng mục tiêu hơn.
Trao quyền cho doanh nghiệp công bố mục tiêu ESG rõ ràng
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp công bố mục tiêu ESG một cách hình thức, thiếu cụ thể, dễ trùng lặp và khó đo lường. Thay vào đó, nên cho phép doanh nghiệp:
- Chủ động lựa chọn các mục tiêu ESG phù hợp nhất với ngành nghề và năng lực của mình
- Công bố công khai những mục tiêu đó trong một khung pháp lý và chuẩn mực được hướng dẫn bởi các cơ quan chức năng
Lợi ích:
- Tập trung nguồn lực vào các yếu tố có tác động thật sự
- Tránh tình trạng “chạy theo điểm số” hình thức
- Tăng khả năng giám sát và so sánh minh bạch giữa các doanh nghiệp cùng ngành
- Ngoài ra, cần sự phối hợp giữa doanh nghiệp, hiệp hội ngành, nhà quản lý và tổ chức đánh giá để xây dựng bộ tiêu chuẩn ESG đồng thuận, thực tế và đo lường được.
Đọc thêm: Nhân sự ngành kỹ thuật có nên theo học Thạc sĩ ESG?
